تحلیل زیست آزمون (۳ ابان قلمچی)
📗 درس #زیست_شناسی
📘 پایه #دوازدهم

۱ – نکته ی مهم اینه که «جاندار» با «جانور» فرق داره. در واقع گریفیت روی دوتا جاندار کار میکرد. یکیش باکتری بود و اون یکی جانور (موش) . پس وقتی میگه: «جانور» منظورش یوکاریوته و باید حواستون باشه. نکته ی دیگه اینه که هیچ موقع دنابسپاراز رو با رنابسپاراز اشتباه نگیرین 😊
۲ – بچه ها دقت کنین که ساختارهای ۱ تا ۳ توی پروتئین ها «فقط» یک رشته دارن و فقط ساختار چهارم هستش که میتونه دو رشته ای به بالا باشه.
۳ – بچه ها یادتونه بارها تأکید کردم که قبل از حل سوال باید اون رو ترجمه کنین؟، حالا وقتی سوال میگه: «مولکول کاهنده ی انرژی فعال سازی»، منظورش «آنزیم» هستش. پس وقتی راحت بتونین ترجمه کنین، دیگه دنبال گزینه ای میگردین که در مورد آنزیم ها درست باشه. حالا بچه ها ما هم آنزیم پروتئینی داریم هم آنزیم از جنش نوکلئیک اسید. پس باید مواردی رو پیدا کنین که برای این دو دسته آنزیم، درست از آب دربیاد. مثلا: آیا میتونیم بگیم در ساختار آنزیم ها کربوهیدرات وجود داره؟ 🤔 خب معلومه که می تونیم. در ساختار rRNA کربوهیدرات وجود داره. حتما هم میدونین که rRNA یه آنزیمه. حالا بچه ها، همه ی آنزیم ها به دنبال فعالیت آنزیم سازنده شون به وجود میان؛ یعنی اینکه هر آنزیمی توسط آنزیم دیگه ای ساخته میشه. (حالا اول مرغ بوده یا تخم مرغ؟! 😅).
۴ – بچه ها دوباره ترجمه ی صورت سوال؛ متنوع ترین گروه مولکول های زیستی از نظر ساختار و عملکرد کدوم ها هستن؟ … آفرین، پروتئین ها. حالا یکم عصاره گیری: آقا جون ساختار دوم پروتئین ها فقط به دو شکل دیده میشه؟ … نه عزیزم، به چند شکل دیده میشه که دوتاش معروفن. یادتون باشه که همه ی پروتئین ها آنزیم نیستن.
۵ – بچه ها باکتری ها یه دونه کروموزوم دارن که اونم چسبیده به غشا. نه نه اشتباه نکنین، DNA با کروموزوم فرق داره. یعنی درسته که باکتری میتونه چندتا DNA داشته باشه ولی فقط یه دونه کروموزوم داره. پس اگه توی گزینه ای برای باکتری کلمه ی «کروموزوم ها» یا «فام تن ها» ها رو گفت، اون گزینه غلطه. حالا یه سوال: ایا همه ی باکتری ها دیسک (پلازمید) دارن؟ … مسلما نه. حالا یه سوال دیگه، باکتری ها پیرایش دارن؟ … نه دیگه ندارن چون اگزون و اینترون توشون معنی نمیده که سلول بخواد عمل پیرایش رو انجام بده.
۶ – بچه ها اون آمینواسید که به tRNA میچسبه، چجوری میچسبه؟ … خب معلومه با صرف انرژی و توسط آنزیم خاصی.
۷ – بچه ها ویرایش توسط کدوم ها انجام میشه؟ … پروکاریوت ها و یوکاریوت ها. پیرایش چطور؟ … توسط یوکاریوت ها. (پس پروکاریوت ها ویرایش دارن ولی پیرایش ندارن).
۸ – یادتون نرفته که پروکاریوت ها توالی اگزون و اینترون ندارن. برای همینه پیرایش ندارن. توی یاخته های پروکاریوتی، رنای پیک (mRNA) طول عمر کوتاهی داره ولی توی یوکاریوت ها اینطوری نیست. آیا ما آنزیمی داریم که پیوند فسفودی استر داشته باشه؟ … خب معلومه که داریم؛ rRNA . پس یهویی نزنین همچین گزینه هایی رو رد کنین.
۹ – بچه ها ساختار ریبوزوم «قبل» از ترجمه ی کدون آغاز کامل میشه یا «بعد» از اون؟ … «بعد» از اون کامل میشه. اینجاست که من معتقدم کسی که روی «کلمات» در درس زیست شناسی، اشراف داشته باشه، برنده س 😎
۱۰ – بچه ها وقتی حرف از رنابسپاراز میشه، خواهشا یه گوشه چشمی به رنابسپاراز پروکاریوتی داشته باشین. وقتی میگه: هر آنزیم رنابسپاراز تولید کننده ی رنای پیک، سریع نرین سمت رنابسپاراز ۲ بلکه حواستونم به رنابسپاراز پروکاریوتی باشه. رنابسپاراز پروکاریوتی، محصولات متنوعی تولید میکنه. یعنی ما رنابسپارازهامون، هم از روی دنای خطی و هم از روی دنای حلقوی میتونن رونویسی کنن. به این مثال توجه کنین: مثلا بهتون میگه هر آنزیم تولید کننده ی رنای ریبوزومی، نمیتونه رنایی بسازه که توی ساختار نهاییش پیوند هیدروژنی وجود داشته باشه… حالا درسته یا غلط؟ … قطعا غلطه چون رنابسپاراز پروکاریوتی هر سه نوع رنا رو میسازه که یکیش رنای ناقله و در ساختار نهاییش پیوند هیدروژنی وجود داره.
۱۱ – به ما میگه: هیچگاه پیوند هیدروژنی بین دو رشته ی راه انداز، از هم جدا نمیشه، ما هم میگیم خب راست میگه چون راه انداز اصلا رونویسی نمیشه اماااااا مگه راه انداز جزئی از DNA نیست؟ یعنی راه انداز توی همانند سازی دو رشته ش از هم باز نمیشن؟ … پس لطفا همیشه رونویسی رو با همانند سازی اشتباه نگیرین و نکاتشون رو خو بِ خوب یاد بگیرین؛ یعنی ترکیبی بخونین.
۱۲ – بچه ها بدونین که رشته ی «الگو» با رشته ی «رمزگذار» فرق داره. رونویسی از روی کدومش انجام میشه؟ … «الگو». ولی توی همانند سازی هر دو رشته از روشون یه کپی برداشته میشه.
۱۳ – آیا امکان داره که دنای هسته ای رو توی سیتوپلاسم ببینیم؟! 🤔 بلکه که امکان داره. توی تقسیم هسته، موقعی که پوشش هسته ناپدید میشه، دنای هسته ای با سیتوپلاسم تماس مستقیم پیدا میکنه و میتونیم اونجا ببینیمش.
۱۴ -بچه ها باید به مراحل مختلف همانندسازی، رونویسی و ترجمه خوب دقت کنین چون اتفاقاتی که توی هر مرحله میفته مهمه. توی مرحله ی آغاز رونویسی، پیوند هیدروژنی بین رنا و رشته ی الگو شکسته نمیشه. ( من توی کلاس کاملا برای بچه ها گفتم که توی هر مرحله چه پیوندهایی ساخته و چه پیوندهایی شکسته میشه). توی مرحله ی آغاز، رنای ساخته شده از رشته ی الگوی دنا جدا نمیشه و اندازه ش هم کوتاهه. بچه ها توی هیچکدام از مراحل رونویسی، ویرایش رو نداریم.
۱۵ – در چه مرحله ای میتونیم به طور همزمان دوتا tRNA داخل ریبوزوم ببینیم؟ … توی مرحله ی طویل شدن. حالا توی مرحله ی طویل شدن، یه پیوند کووالانسی (بین آمینواسید و رنای ناقل) شکسته میشه و یه پیوند کووالانسی (پپتیدی) تشکیل میشه. حواستون به اون «کووالانسی» باشه.
۱۶ – توی چه مرحله هایی هست که رنای ناقل بدون اینکه وارد جایگاه E بشه، میتونه از ریبوزوم خارج بشه؟ … آفرین، توی طویل شدن و پایان. پس نباید بگین فقط پایان. چرا توی طویل شدن این اتفاق میفته؟ خب رناهای ناقل زیادی وارد جایگاه A میشن ولی فقط اونیکه مکمله اونجا میمونه پس اونایی که مکمل نیستن از همون A خارج میشن و نیازی به E ندارن.
۱۷ – بچه ها باید بدونین در هر جایگاه توی ریبوزوم در مرحله ی ترجمه، چه پیوندی شکسته و چه پیوندی ساخته میشه. مثلا توی مرحله ی طویل شدن، توی جایگاه P نمیتونیم شکست پیوند هیدروژنی رو داشته باشیم.
۱۸ – بچه ها درسته که توی مرحله ی پایان توی جایگاه A ی ریبوزوم، رنای ناقل نمیبینیم که آمینواسید با خودش داشته باشه ولی اونجا پروتئین میتونیم داشته باشیم (عوامل ازاد کننده) که اینا توی ساختار خودشون پیوند پپتیدی و هیدروژنی دارن.
۱۹ – بچه ها دقت کنین درسته که توالی های اگزون توی رنای پیک بالغ باقی میمونه ولی توجه کنین که همه ی این توالی ها ترجمه نمیشن و حتی ممکنه اصلا وارد ریبوزوم نشن و ترجمه نشن. (مثلا ممکنه اولش AUG نباشه و وسطش این توالی آغاز وجود داشته باشه، پس دیگه اول تا وسط ترجمه نمیشه توی رنای پیک). بچه دقت کنین که توی رنای پیک تغییرات زیادی ممکنه رخ بده که «یکیشون» پیرایش هستش. پس تغییرات دیگه ای غیر از حذف رونوشت اینترون هم داریم.
۲۰ – بچه ها آیا همه ی پروتئین ها توی PH بالا و یا پایین از کار میفتن؟ …. نه اصلا؛ آنزیم های معده توی PH پایین کار میکنن و آنزیم های روده توی PH بالا. پس حواستون باشه به این مورد مهم ترکیبی.
۲۱ – نکته های تکراری ولی مهم: توی پروکاریوت ها هیستون نداریم. بین نوکلئوتیدهای «یک» رشته، پیوند هیدروژنی نداریم. آنزیم هلیکاز توی ویرایش هیچ نقشی نداره. (حتی غیر مستقیم). بچه ها موقع همانندسازی، غلظت فسفات توی میان یاخته ی سلول زیاد میشه چون وقتی نوکلئوتیدها استفاده میشن، ۲ تا فسفات از دست میشن که اینا جمع میدن و غلظت رو میبرن بالا.
۲۲ – بچه ها بارها تکرار کردم که هلیکاز هیچ نقشی توی جدا کردن هیستون ها از مولکول دنا ندارن.
۲۳ – بچه ها یه نکته ی مهم: «تشکیل» ساختار سوم پروتئین ها در اثر پیوند های آبگریزه ولی «تثبیت» این ساختار توسط پیوندهای دیگه ای مثل هیدروژنی، اشتراکی و یونی است.
۲۴ – بچه ها ساختار سه بعدی پروتئین ها (سوم) به ساختار اول بستگی داره ولی این دلیل نمیشه که بگیم ساختار اول سه بعدیه. پس ساختار اول سه بعدی نیست.

🌟براى رزرو مشاوره و برنامه شخصي مشخصات خود را به تلگرام ۰۹۰۵۱۴۲۰۱۶۵ ارسال كنيد.

موسسه اموزشی طوفان

معتبر ترین مرکز مشاوره کنکور در ایران